Ngũ vị tử vị chua, tính ôn, vào kinh Phế và Thận. Từ xa xưa, ngũ vị tử đã là vị thuốc Đông y nổi tiếng với nhiều công dụng chữa bệnh hiệu quả như viêm gan, bổ thận chữa yếu sinh lý, hen suyễn, ra mồ hôi trộm…
Ngũ vị tử còn được dân gian gọi với nhiều cái tên khác như huyền cập hay ngũ mai tử.
Phần quả chín của cây ngũ vị sau khi được phơi khô sẽ được gọi là Ngũ vị tử. Trong khi đó, nam Ngũ vị tử lại là quả của cây Nắm cơm, 2 loại này đều cùng thuộc họ Ngũ vị tử. Cây này được tròng nhiều ở Trung Quốc, tại Việt Nam, cây được thấy nhiều ở các vùng phía bắc như Cao Bằng, Lào Cai, Lai Châu, tuy nhiên chúng chưa được khai thác rộng rãi.
Ngũ vị tử có các dẫn chất của Schisandrin. Bên cạnh đó, chúng còn chứa tinh dầu có mùi chanh, acid citrric và acid malic cùng acid tartric. Những chất này có tác dụng trấn tĩnh, chống động kinh, cầm ho, giảm đau, chống loét và bảo vệ gan…
Đông y ghi lại, ngũ vị tử có vị chua và tính ôn; vào kinh phế và thận. Có tác dụng an thần, liễm phế, bổ thận, chỉ hãn sáp tinh chỉ tả sinh tân chỉ khát. Trị hen suyễn rất tốt
Ngũ vị tử có tác dụng trong việc trị viêm khí phế quản mãn tính gây bệnh hen suyễn, các bệnh liên quan đến sốt nhiễm trùng, mất nước hay khát nước. Bên cạnh đó còn trị hồi hộp đánh trống ngực, tim đập mạnh và loạn nhịp, mất ngủ, ngủ hay mê, chứng hay quên và suy giảm trí nhớ.
Bài thuốc trị bệnh từ ngũ vị tử trị
Bài thuốc từ ngũ vị tử chữa cơ thể hư nhược, ra nhiều mồ hôi (tự ra nhiều mồ hôi hoặc mồ hôi trộm)
Nguyên liệu bao gồm: ngũ vị tử 63g, bá tử nhân 125g, bán hạ khúc 125g, nhân sâm 63g, ma hoàng căn 63g, bạch truật 63g, mẫu lệ 63g, đại táo 30 quả.
Cách dùng: Nấu nhừ đại táo rồi nghiền nát và loại bỏ hạt. Các vị khác nghiền chung cho đến khi thành bột mịn rồi trộn với nước đặc đại táo, viên lại bằng hạt ngô. Ngày uống 2 lần, mỗi lần 20 – 30 viên. (Bạn có thể làm dưới dạng bột)
Chữa chứng phế hư, ho hen suyễn
Nguyên liệu: Đảng sâm 12g, mạch môn đông 12g, ngũ vị tử 6g, tang phiêu tiêu 12g.
Các dùng: Sắc tất cả các nguyên liệu trên rồi uống.
Chữa chứng thận dương hư, hoạt tinh
Nguyên liệu: Tang phiêu tiêu 12g, ngũ vị tử 8g, long cốt 12g, phụ tử 12g.
Cách làm: Các vị làm thành viên hoàn, hoặc sắc uống.
Chữa chứng tân dịch không đủ, miệng khô, khát nước
Nguyên liệu: Đảng sâm 12g, mạch đông 12g, ngũ vị tử 6g.
Cách dùng: Sắc tất cả các nguyên liệu trên với nhau rồi uống.
Kiêng kỵ: Người bệnh nên lưu ý không dùng ngũ vị tử cho những người bên ngoài có biểu tà, trong có thực nhiệt. Người bị viêm khí phế quản mới khởi phát gây ho sốt không dùng.
Xem thêm: Giải mã vị thuốc
